Als je werkt in het jeugdveld herken je het vast: ouders voor wie de omstandigheden uitdagend zijn. Misschien is er sprake van ziekte, mentale klachten, armoede, een klein sociaal netwerk of gewoon een opeenstapeling van zorgen. Het zijn ouders die – tijdelijk of langdurig – overbelast zijn. Ze houden zielsveel van hun kinderen, maar door omstandigheden lukt het hen (even) niet om de zorg alleen te dragen. Voor deze gezinnen kan een Steunouder een wereld van verschil maken.

Expertisenetwerk Jeugd Overijssel interviewde Nathalie Wevers (Coördinator Steunouder bij Avedan in Almelo) om het hele netwerk kennis te laten maken met dit waardevolle initiatief.

Wat is Steunouder?

Steunouder is er voor gezinnen die het (tijdelijk) niet redden. Denk aan alleenstaande ouders zonder sociaal netwerk, ouders met mentale klachten, ouders met een licht verstandelijke beperking of gezinnen waarin de zorg voor één kind zoveel vraagt dat er weinig aandacht overblijft voor de andere kinderen. Steunouder kan ook worden ingeschakeld als er al hulpverlening in het gezin is.

“Alle ouders hebben steun nodig,” zegt coördinator Nathalie. “De meeste ouders hebben wel iemand om zich heen - familie, vrienden, buren - die helpt als het even niet gaat. Maar er zijn ook veel gezinnen die dat vangnet missen. Dan is het ontzettend waardevol dat er iets als Steunouder bestaat.”

Een Steunouder is een vrijwilliger die een gezin tijdelijk ondersteunt, bijvoorbeeld door een kind één dag per week op te vangen. Dat lijkt klein, maar de impact is groot. Ouders krijgen ademruimte, kinderen ervaren rust en positieve aandacht en het gezin krijgt de kans om weer in balans te komen.

De kracht van hulp zoeken

Wat opvalt, is hoe krachtig het is als ouders hulp zoeken. Nathalie: “Ik zie bijvoorbeeld veel alleenstaande moeders. Sommigen hebben in hun jeugd zelf in woongroepen gewoond of zijn opgegroeid in een instabiele thuissituatie. Ze hebben daardoor geen familieband waarop ze kunnen terugvallen en door hun ervaringen is het moeilijker om vriendschappen op te bouwen. Maar ze willen wel het beste voor hun kinderen. Dat vind ik heel krachtig: ze zeggen eigenlijk ‘wat ik zelf niet heb gehad, gun ik mijn kinderen wél’.”

Ook ouders met een licht verstandelijke beperking lopen soms tegen grenzen aan. Ze willen hun kinderen iets bieden – samen knutselen, bakken, spelen – maar weten niet hoe. “Dan is het zo bijzonder dat ze zeggen: ‘Het lukt me niet, maar ik wil dat iemand anders dit mijn kind kan geven.’ Dat is pure liefde.”

Wat betekent een Steunouder voor een kind?

Een Steunouder biedt meer dan praktische hulp. Kinderen krijgen de kans om even in een andere thuissituatie te zijn, met een andere rolverdeling. Dat geeft hen een ander beeld van hoe het ook kan zijn, soms zelfs een voorbeeld voor hun eigen toekomst.

Een meisje dat elke maandag naar haar Steunouder gaat, bloeit helemaal op. “Thuis heeft ze het lastig: een alleenstaande moeder, spanningen tussen broer en zus en weinig ruimte voor haar creatieve kant. Maar haar Steunouder is juist heel creatief. Zij schrijft, schildert en knutselt. Elke maandag leeft dat meisje zich uit en komt ze thuis met de mooiste knutselwerken,” vertelt Nathalie.

“En het mooie is: terwijl de dochter geniet bij de Steunouder, heeft haar moeder even één-op-één tijd met haar zoontje. Dat zorgt voor rust in het gezin. Het is echt een win-winsituatie. Kinderen krijgen de kans om gewoon even kind te zijn en te ontspannen. Om hun verhaal te doen als ze dat willen. Dat hoeft niet eens altijd. Maar die ruimte, dat veilige plekje buiten het eigen gezin, kan voor hen een wereld van verschil maken. Het vergroot hun veerkracht en geeft hen een kansrijker perspectief voor de toekomst.”

Vertrouwen en zorgvuldige matching

Bij aanmelding vullen zowel ouders als Steunouders een uitgebreide vragenlijst in. Daarin staat informatie over het kind, de opvoedstijl, hobby’s, interesses, allergieën en beschikbaarheid. “Ik probeer op basis van interesses, persoonlijkheid en dagen een match te maken. Dat is niet altijd makkelijk, maar ik kies liever voor een match die echt kans van slagen heeft. Je wilt iets duurzaams opbouwen,” legt Nathalie uit. 

“Je moet als ouder behoorlijk vertrouwen hebben om je kind uit handen te geven aan iemand die je nog niet goed kent,” erkent Nathalie. “Zeker als je in het verleden teleurstellingen hebt meegemaakt, is dat extra moeilijk.” Daarom begint het altijd met een kennismaking bij de Steunouder thuis. Ouders kunnen de sfeer proeven, het huis zien, en voelen of er een klik is. Daarna volgt een tweede kennismaking met het kind erbij. Samen wordt gekeken wat prettig is, voor het kind én voor de ouder. 

Aanmelden: laagdrempelig en persoonlijk

Gezinnen kunnen zichzelf aanmelden, maar aanmeldingen komen ook via de gemeente, hulpverleners, scholen, huisartsen, fysiotherapeuten of gewoon via iemand uit de omgeving. “Iedereen kan een gezin tippen. Jij of ik kunnen een moeder tegenkomen en zeggen: ‘Zullen we samen kijken hoe we je kunnen aanmelden?’ Het is een kwestie van een mailtje sturen. Daarna neem ik contact op en begeleid ik het proces.” Contact opnemen met Nathalie? Mail naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Steunouder is op dit moment te vinden in meer dan 55 gemeentes door heel Nederland. In Overijssel zijn dat Almelo, Hattem, Kampen, Zwartewaterland en Zwolle. In al die gemeentes werkt een coördinator lokaal aan het werven van Steunouders en koppelen aan vraaggezinnen. Kijk op www.steunouder.nl voor meer informatie. In de gemeente Enschede, Hengelo en Oldenzaal is Kind aan Huis/Steungezinnen van Humanitas actief. Op www.humanitastwente.nl vind je meer informatie.